2020 | NỤ CƯỜI TRÁI TIM

25Oct, 2020

HỆ QUẢ CỦA VIỆC NGHIỆN GAME ONLINE Ở LỨA TUỔI THANH THIẾU NIÊN

Ở bài trước, chúng ta đã cùng tìm hiểu qua các triệu chứng và cách điều trị chứng nghiện game. Ở bài này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về các tác động của việc nghiện game online lên lứa tuổi thanh thiếu niên (13-20 tuổi). Cũng xin lưu ý là tác động của nghiện game không chỉ có tiêu cực mà còn có tích cực, vậy nên chúng ta cần phải cân nhắc đến cả 2 yếu tố này trong việc chẩn đoán.

Nghiện game có được xem là một dạng rối loạn tâm thần trong DSM-5 (bản hướng dẫn phân loại các rối loạn tâm lý, cảm xúc & tinh thần) không?

Từ khi DSM-5 được xuất bản vào năm 2013, nghiện game trên Internet vẫn chưa chính thức được xem là một dạng rối loạn tâm thần. Chứng nghiện game này được liệt kê vào danh mục ‘đề xuất nghiên cứu thêm’ cùng với rối loạn sử dụng caffeine và một số loại rối loạn khác (Parekh, 2018).

Dựa trên các nghiên cứu thực nghiệm, chúng ta có thể cần phải lo lắng hoặc để ý đến những người thân của mình khi việc nghiện game online gây ra sự muộn phiền hoặc sự thiệt hại đáng kể về thể chất/tinh thần của người chơi. Tuy được liệt vào mục cần được nghiên cứu thêm, tài liệu DSM-5 cũng chỉ ra một số triệu chứng của việc nghiện game online như sau:

Dành nhiều thời gian để chơi game
Có những phản ứng tiêu cực khi không thể chơi game hoặc bị ngăn cấm (buồn bã, giận dữ, nổi nóng)
Có sức chịu đựng, có mong muốn dành nhiều thời gian để thõa mãn việc chơi game
Không có khả năng giảm giờ chơi hoặc không thể bỏ game được
Từ bỏ các hoạt động xã hội khác, mất sự hứng thú vào các hoạt động trong quá khứ chỉ vì chơi game
Tiếp tục chơi game dù bản thân đang gặp nhiều vấn đề trong các lĩnh vực khác của cuộc sống
Nói dối người thân, gia đình về thời gian chơi game
Mục đích chơi game là để giải tỏa các cảm xúc tiêu cực như tội lỗi hay sự vô vọng
Bị mất việc hoặc mất các mối quan hệ trong cuộc sống vì chơi game

Theo bác sỹ y khoa Parekh (2018), để có thể chẩn đoán về chứng nghiện game online chính xách, chúng ta cần xem liệu người chơi game có mắc phải 3 đến 5 triệu chứng ở trên và trong suốt 1 năm không.

Các tác động của nghiện game lên lứa tuổi thanh thiếu niên

Có cơ hội được tiếp xúc với các thiết bị công nghệ ở độ tuổi dậy thì, lứa tuổi thanh thiếu niên là đối tượng có nguy cơ nghiện game cao nếu thời gian và sự chú tâm của các em được dành nhiều cho game online.

Game online thường mang yếu tố vui, giải trí và đôi khi các phần thưởng trên game cũng rất hấp dẫn, khiến các em muốn chơi lâu và đạt được điều gì đó giúp các em cảm thấy vui vẻ, như việc tăng thứ hạng, nhận các vật phẩm hay cảm giác tự hào sau một trận thắng (Internet safe training, n.d., & Venture academy, n.d.).

Trước khi đi vào các ảnh hưởng tiêu cực của việc nghiện game online, chúng ta cũng có thể nhìn đến các khía cạnh tích cực của việc chơi game như: giải tỏa áp lực sau một ngày mệt mỏi, thúc đẩy sự sáng tạo, đẩy mạnh tinh thần làm việc nhóm, cảm thấy hạnh phúc hay tự hào về bản thân, cảm thấy được công nhận và vân vân (Internet safe training, n.d.).

Ở mặt tiêu cực, các bậc cha mẹ nên thật sự chú ý đến con em mình, nhất là ở lứa tuổi thanh thiếu niên, vì việc nghiện game online có thể để lại di chứng tâm lý lâu dài nếu các em không được can thiệp và hỗ trợ sớm. Sau đây là một số hệ quả mà các em có thể gặp phải khi nghiện game online (Internet safe training, n.d., Venture academy, n.d., & Hellström, Nilsson, Leppert, & Åslund, 2015):

Đồng hồ sinh hoạt về giấc ngủ bị rối loạn
Kết quả học tập xuống dốc
Có dấu hiệu né tránh các vấn đề đang gặp phải (sức khỏe và kết quả học tập không tốt) và chỉ tập trung vào game
Có sự suy giảm trong khả năng ứng phó với các sự kiện diễn ra trong cuộc sống
Tự tách mình ra khỏi các hoạt động trong gia đình và xã hội
Dễ nổi nóng và có xu hướng bạo lực trong hành vi
Thiếu sự thấu cảm và có thể phát triển những niềm tin phi thực tế
Ảnh hưởng đến quá trình phát triển đạo đức
Có sự suy giảm về sức khỏe thể chất, và có dấu hiệu về rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm

Một điểm quan trọng khác mà các cha mẹ cần để ý là độ tuổi của người chơi đang chơi cùng con em mình (Internet safe training, n.d.). Bởi vì giao tiếp trong quá trình chơi game là một điều cần thiết và nếu nội dung được giao tiếp không phù hợp với sự phát triển của các em, điều đó có thể khiến các em xây dựng nên những suy nghĩ và hành động không đúng đắn.

Kết

Chứng nghiện game ở lứa tuổi thanh thiếu niên có thể được ngăn chặn bằng cách phát hiện sớm và hỗ trợ thêm về tâm lý nếu các em đã có các dấu hiệu của chứng nghiện như đã liệt kê ở trên. Với vai trò là cha mẹ, thầy cô hoặc người chỉ dẫn cho các em, chúng ta nên biết con em mình đang chơi những game gì, nội dung của game ấy ra sao, các em có biết lý do vì sao mình chơi game và có hiểu nội dung của game không. Nếu cần thiết, chúng ta có thể giúp các em thiết lập thời khóa biểu cho việc chơi game, và trò chuyện để nắm rõ những người mà các em đang tương tác trên game là ai.

Tổng hợp: Kim Anh (Anh.Nguyen@nucuoitraitim.com) – CTV Ban biên tập NCTT

*Bản quyền bài dịch/bài viết/bài tổng hợp này thuộc về Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ là “Nguồn: Tên tác giả bài viết (nếu có) + tên người dịch và biên tập + Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim + đường link của bài viết từ trang website hoặc từ trang Facebook fan page của Nụ Cười Trái Tim”. Các bài đăng lại từ bài này nếu trích nguồn không đầy đủ theo yêu cầu như đã nêu trên thì sẽ hoàn toàn không được chấp nhận và yêu cầu cần phải gỡ bỏ.

Nguồn:

Hellström, C., Nilsson, K. W., Leppert, J., & Åslund, C. (2015). Effects of adolescent online gaming time and motives on depressive, musculoskeletal, and psychosomatic symptoms. Ups J Med Sci, 120(4), 263-275. doi:10.3109/03009734.2015.1049724

Internet Safe Training, (n.d.). Impacts of online gamings on teens. Retrieved from: https://learn.internetsafetraining.com/sites/default/files/Impact%20of%20Gaming%20on%20Teens_0.pdf?fbclid=IwAR3oYHHaQ5zcSPZtwqIkeFHC3E-i5SFV6upmwTSJ6QtiPhWWShUVvy7FXYg

Parekh, R. (2018). Internet gaming. Retrieved from: https://www.psychiatry.org/patients-families/internet-gaming?fbclid=IwAR3oYHHaQ5zcSPZtwqIkeFHC3E-i5SFV6upmwTSJ6QtiPhWWShUVvy7FXYg
Venture Academy, (n.d.). Adverse effects of teen gaming. Retrieved from: https://www.ventureacademy.ca/treatment-programs/electronic-addiction/adverse-effects-of-gaming-internet-addiction/?fbclid=IwAR3oYHHaQ5zcSPZtwqIkeFHC3E-i5SFV6upmwTSJ6QtiPhWWShUVvy7FXYg

25Oct, 2020

KHÁM PHÁ CHỨNG QUÊN TUỔI ẤU THƠ (CHILDHOOD AMNESIA)

Tại sao chúng ta không thể nhớ lại những ký ức đầu tiên thời thơ ấu?

Ký ức đầu tiên thời thơ ấu của bạn là gì?

Vào khoảng 2 tuổi, trẻ em đã có khả năng trả lời các câu hỏi về sự kiện gần đây mặc dù chúng thường cần sự khích lệ một cách kỹ lưỡng để nhớ lại. Trong 4 hoặc 5 năm tiếp theo, trẻ em bắt nhớ lại và mô tả sự kiện quan trọng trong đời một cách tốt hơn.

Đến 7 hoặc 8 tuổi, hầu hết trẻ em có trí nhớ tự truyện phát triển tốt tương đương với tỉ lệ quên thông thường ở người lớn.

Tuy nhiên, khi được hỏi về ký ức sớm, trẻ khó có thể nhớ lại các sự kiện trước độ tuổi 3 hay 4 và những ký ức sớm này thậm chí khó kết nối hơn khi trưởng thành.

Bất kể hàng thập kỷ nghiên cứu, lý do tại sao chứng quên thời thơ ấu xảy ra vẫn là một bí ẩn.

Mặc dù trẻ em có thể được khuyến khích, nhắc nhở để nhớ lại ký ức đầu đời, việc nhớ lại này bị cản trở do trí nhớ sai lầm bởi câu hỏi dẫn dắt và gợi ý vô tình một phần từ người lớn. Với lý do này, Hiệp hội Tâm thần Mỹ (the American Psychiatric Association) đã phản đối trường hợp người lớn nhớ lại sự kiện bị lạm dụng xảy ra ở độ tuổi rất sớm mà không có bằng chứng thể lý xác thực.

Tuy nhiên, với người trưởng thành, việc nhớ lại ký ức trước độ tuổi 3 hay 4 là điều không thể cho dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào để kích thích trí nhớ dù là thông qua việc nhớ tự do hay nhớ có chủ đích (như ngày sinh của một người anh chị em trong gia đình)

Trong thế kỷ vừa qua, nghiên cứu về độ tuổi sớm nhất mà người trưởng thành có thể nhớ lại về một sự kiện cuộc sống đã ổn định đáng kể. Những ký ức này thường bắt đầu ở độ tuổi ba hoặc bốn với số lượng và chất lượng trí nhớ tăng dần theo thời gian.

Phương pháp được sử dụng rộng rãi nhất để kiểm tra chứng quên tuổi ấu thơ là kỹ thuật từ gợi ý. Được phát triển đầu tiên bởi Francis Galton trong nghiên cứu ban đầu về trí nhớ, kỹ thuật liên quan đến việc cung cấp cho người tham gia một số từ nhất định (ví dụ như chó, mèo hay ghế) và sau đó yêu cầu họ “nghĩ về những ký ức cụ thể” liên kết với từ đó cũng như độ tuổi khi họ trải nghiệm ký ức đó. Phương pháp gợi ý từ thường được sử dụng để kiểm tra trí nhớ tự truyện xuyên suốt cuộc đời của họ.

Bằng cách so sánh việc nhớ lại ở những độ tuổi khác nhau, nghiên cứu trí nhớ đã xác định tỷ lệ quên thông thường xảy ra với ký ức phát triển từ tám tuổi trở đi. Từ cái nhìn đó, chứng quên ở sự kiện ấu thơ thay đổi từng chút một theo thời gian.

Ví dụ như nghiên cứu so sánh khả năng nhớ lại sự kiện ở độ tuổi 20 và 70 với sự kiện ấu thơ cho thấy không có sự khác biệt thực sự trong trí nhớ mặc dù hàng thập kỷ đã trôi qua.

Vậy tại sao chứng quên tuổi ấu thơ lại xảy ra?

Nhiều lời giải thích được đưa ra, bao gồm lý thuyết của Freud rằng chứng quên tuổi ấu thơ được gây ra bởi sự dồn nén ký ức sang chấn xảy ra trong sự phát triển tâm tính dục đầu đời của trẻ nhỏ.

Tuy nhiên, nhiều nhà lý luận hiện đại tranh luận rằng chìa khóa cho việc quên nằm ở sự phát triển sớm của não bộ. Trong khi những đứa trẻ nhỏ và thậm chí trẻ sơ sinh dường như có khả năng nhớ lại thông tin trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng, liên kết những ký ức này với gợi ý ngôn từ càng khó hơn.

Trong một nghiên cứu thú vị về việc nhớ lại ký ức từ thời kì sớm đến giữa ấu thơ, trẻ em từ 7 đến 9 tuổi được phỏng vấn về sự kiện chúng đã nhớ lại trước đây với mẹ khi chúng 3 tuổi. Trong số các trẻ 7 tuổi, 60% nhớ lại cùng một sự kiện trong khi trẻ em được điểm tra ở độ tuổi 8 hoặc 9 nhớ lại chỉ 36% đến 38% các sự kiện.

Điều này chỉ ra rằng chứng quên đối với các sự kiện đầu đời xảy ra nhanh chóng chỉ trong vòng 2 năm. Nhìn chung, trẻ nhỏ dễ quên so với trẻ lớn hơn.

Mặc dù có sự xuất hiện khác biệt về giới tính đối với chứng quên thời thơ ấu, các bé gái thể hiện việc nhớ lại tốt hơn các bé trai, tỷ lệ quên các ký ức ban đầu vẫn được các nhà nghiên cứu tranh luận.

Trong một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Tâm lý học Thực nghiệm mục tổng quát (Journal of Experimental Psychology: General), kỹ thuật từ gợi ý được sử dụng để kiểm tra trí nhớ tự truyện ở trẻ em từ 7 đến 11 tuổi và so sánh với người lớn trẻ và trung niên. Nghiên cứu được tiến hành bởi Patricia Bauer và Marina Larkina của Đại học Emory như là kiểm tra về lý do chứng quên tuổi ấu thơ xảy ra.

Bằng việc so sánh tỷ lệ quên giữa trẻ em và người lớn, Bauer và Larkina hy vọng kiểm tra độ tuổi sớm nhất mà trẻ em, sinh viên và người lớn tuổi trung niên có thể nhớ được bằng phương pháp từ gợi ý.

Cùng với tái thực hiện nghiên cứu trước đó về chứng quên tuổi ấu thơ ở trẻ em, xem xét việc nhớ lại ký ức sớm nhất ở người lớn cho phép họ đo lường mức độ ổn định của chứng quên tuổi ấu thơ theo thời gian.

Người tham gia nghiên cứu là 100 trẻ em trong độ tuổi từ 7 đến 11 với 20 trẻ ở mỗi nhóm trong 5 nhóm tuổi (52 bé gái và bé trai). Hai nhóm người lớn bao gồm 20 người lớn mỗi nhóm (độ tuổi trung bình là 19 và 43).

Mỗi người tham gia được kiểm tra bằng cách sử dụng phương pháp từ gợi ý, yêu cầu họ nhớ lại sự kiện cuộc sống liên kết với 1 trong 20 từ gợi ý trung tính. Sau khi mô tả sự kiện, họ được yêu cầu cung cấp chi tiết hơn và nhớ lại độ tuổi của họ khi sự kiện xảy ra cũng như thời điểm trong năm.

Bởi vị phụ huynh của hầu hết những đứa trẻ tham gia đều ở trong phòng, họ có khả năng đưa ra phản hồi bằng văn bản về mức độ chính xác của trí nhớ. Tất cả các sự kiện được ghi lại trong video và được chấm điểm bởi những người đánh giá độc lập.

Kết quả chỉ ra rằng hầu hết những ký ức mà đứa trẻ nhớ lại đều xảy ra trong năm trước nhưng độ tuổi nhớ sớm nhất rơi vào khoảng 3.67 tuổi. Không có sự khác biệt thực sự giữa các nhóm tuổi khác nhau hay hai nhóm người lớn. Ngay cả với những người lớn tuổi, độ tuổi có ký ức sớm nhất cũng không khác nhiều mặc dù hàng thập kỷ đã trôi qua từ thời ấu thơ.

Một phát hiện quan trọng là trẻ em nhanh chóng quên đi ký ức thời ấu thơ nhưng khi trẻ lớn hơn, quá trình quên sẽ chậm lại. Điều này cho thấy rằng số lượng ký ức có sẵn liên quan đến tuổi thơ nhanh chóng bị thu hẹp. Tuy nhiên, với người lớn, do được củng cố tốt hơn nên ít quên hơn.

Vậy điều này có nghĩa là gì trong việc giải thích chứng quên thời ấu thơ? Mặc dù độ tuổi nhớ lại sớm nhất có vẻ ổn định cho cả trẻ lớn và người lớn, việc quên nhanh chóng khiến ký ức ban đầu mờ nhạt dần nghĩa là chứng quên tuổi ấu thơ xuất hiện khá sớm ở trẻ (vào khoảng 7 tuổi). Về lý do tại sao điều này xảy đến, một manh mối quan trọng có thể được tìm thấy trong các báo cáo mà trẻ em cung cấp khi được hỏi về ký ức cụ thể.

Trong nghiên cứu của Bauer và Larkina, trẻ em 7 tuổi cần nhắc nhở nhiều để mô tả sự kiện xảy ra với chúng trong khi trẻ lớn hơn và người lớn cung cấp các câu chuyện phong phú hơn, đầy đủ hơn về lời nói chỉ với ít sự nhắc nhở.

Vì kể lại cho phép chúng ta “diễn tập” những ký ức quan trọng và lưu giữ chúng lâu hơn, trí nhớ không được luyện tập dần không thể kết nối được qua thời gian và cuối cùng, có thể quên đi một cách nhanh chóng.

Khi trẻ em phát triển và trưởng thành hơn, trí nhớ tự truyện đồng thời cũng trưởng thành theo. Đến năm 11 tuổi, trí nhớ tự truyện ở cùng mức độ phát triển với người lớn. Tuy nhiên, trước thời điểm đó, quên xuất hiện nhanh hơn nhiều với người lớn có thể bởi vì trí nhớ không được củng cố khiến những đứa trẻ dễ quên hơn.

Như Bauer và Larkina đã chỉ ra trong phần kết luận của nghiên cứu của họ: “Việc quên nhanh chóng trong suốt thời thơ ấu dẫn đến nguồn ký ức ngày càng thu hẹp ở những ngày đầu đời. Sự phân bố ký ức cho thấy chứng quên thời thơ ấu”.

Cũng giống như nhiều thứ khác mà trẻ em học khi lớn lên, khả năng nhớ lại là một kỹ năng phát triển theo thời gian. Vì vậy, hãy trân trọng những ký ức của tuổi thơ của con bạn và những sự kiện mà tất cả những đứa trẻ đều có thể nhanh chóng quên đi.

Lược dịch: Thùy Dung – CTV Ban biên tập NCTT (Dung.Le@nucuoitraitim.com)
Biên tập: Uyên Phượng

Nguồn:
Vitelli, R. (2014, April 14^th). Exploring Childhood Amnesia. Retrieved from https://www.psychologytoday.com/us/blog/media-spotlight/201404/exploring-childhood-amnesia

24Oct, 2020

ÁM ẢNH SỢ LÀ GÌ?

Ai trong chúng ta cũng đều có những nỗi sợ riêng. Người thì sợ chó, người thì sợ máu, hay thậm chí nghe có vẻ kỳ lạ nhưng một số người lại sợ chính những người xung quanh. Sợ thì ai cũng đã từng trải nghiệm qua nhưng ám ảnh sợ (phobia) là gì và nó khác với những nỗi sợ thông thường ra sao? Bài viết sau đây sẽ giới thiệu với bạn về những thông tin cơ bản liên quan ám ảnh sợ.

KHÁI NIỆM SỢ VÀ ÁM ẢNH SỢ

Nỗi sợ là một phản ứng sống còn của con người khi đứng trước những nguy hiểm về thể lý và cảm xúc. Nếu con người không cảm thấy sợ hãi, họ sẽ không thể tự bảo vệ mình trước sự đe dọa. Điều này có nghĩa là nỗi sợ sẽ xảy ra với một lý do cụ thể.

Trong khi đó, ám ảnh sợ là một loại rối loạn lo âu làm cho cá nhân cảm thấy nỗi sợ cực độ, vô lý về một tình huống, động vật sống, nơi chốn hay vật thể.

NGUYÊN NHÂN CỦA ÁM ẢNH SỢ

Vậy điều gì dẫn đến ám ảnh sợ của một người? Tại sao cùng là sợ, nhưng với một vài người đó chỉ là nỗi sợ thông thường, với một vài người khác, nó phát triển thành một rối loạn tâm lý?

Những yếu tố có thể được nhắc đến:

Yếu tố di truyền: ám sợ có thể xảy ra do ảnh hưởng từ gen di truyền.
Yếu tố văn hóa: một vài nỗi sợ xuất hiện ở một số nền văn hóa nhất định. Khi nhắc đến việc những loài động vật nguy hiểm như trăn xuất hiện trong nhà tại Úc là một điều hết sức bình thường, nhưng thử tưởng tượng nếu một ngày trong nhà bạn, chú trăn bé bỏng từ đâu bò đến thì sẽ như thế nào?
Yếu tố hành vi và môi trường: những tình huống trong thực tế có thể góp phần vào nỗi sợ. Giả dụ bạn từng bị chó cắn khi còn nhỏ, bạn có thể xuất hiện ám ảnh sợ động vật (cụ thể là sợ chó).

CÁC LOẠI ÁM ẢNH SỢ CHÍNH

Một trong những kiểu ám sợ được nhắc đến nhiều nhất là ám ảnh sợ chuyên biệt. Có 4 loại ám ảnh sợ chuyên biệt chính:

Ám ảnh sợ động vật: sợ rắn, các loài gặm nhấm, mèo hay chim
Ám ảnh sợ y khoa: sợ máu hoặc sợ đến gặp bác sĩ
Ám ảnh sợ môi trường tự nhiên: sợ sấm chớp, nước, bão,
Ám ảnh sợ tình huống: sợ độ cao, sợ lái xe, sợ bay

TRIỆU CHỨNG

Theo sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần DSM-V, những triệu chứng của Ám ảnh sợ chuyên biệt (Specific Phobia) là:

A. Sợ hãi hoặc lo âu về một đối tượng hoặc tình huống đặc biệt (ví dụ: đi máy bay, sợ độ cao, sợ động vật, sợ tiêm thuốc, nhìn thấy máu). Lưu ý: ở trẻ em, sợ hãi hoặc lo âu có thể biểu hiện bằng khóc, cáu kỉnh, bất động (freezing), giữ chặt vật gì hoặc bám vào ai đó (clinging).

B. Các đối tượng hoặc tình huống gây ám ảnh sợ hầu hết luôn kích thích gây sợ hãi và lo âu ngay lập tức.

C. Các đối tượng hoặc tình huống gây ám ảnh sợ gây ra né tránh hoặc chịu đựng với sự sợ hãi hoặc lo âu mạnh mẽ.

D. Sợ hãi và lo âu không tương xứng với sự nguy hiểm thực sự của đối tượng hoặc tình huống gây ám ảnh sợ và bối cảnh văn hóa xã hội.

E. Sự sợ hãi, lo âu, né tránh dai dẳng, kéo dài ít nhất 6 tháng.

F. Sự sợ hãi, lo âu, né tránh dai dẳng gây đau khổ hoặc suy giảm rõ rệt chức năng xã hội, nghề nghiệp hoặc các lĩnh vực quan trọng khác.

G. Rối loạn không thể giải thích tốt hơn do rối loạn tâm thần khác bao gồm các triệu chứng sợ hãi, lo âu, né tránh các tình huống liên quan đến các các triệu chứng giống rối loạn hoảng sợ hoặc các triệu chứng mất khả năng (như trong ám ảnh sợ khoảng trống); đối tượng và tình huống liên quan đến ám ảnh (như trong rối loạn ám ảnh – cưỡng bức); nhắc lại tình huống sang chấn (như trong rối loạn stress sau sang chấn); ra khỏi nhà hoặc tách khỏi người thân (như trong rối loạn lo âu bị chia tách); hoặc các tình huống xã hội (như trong rối loạn lo âu xã hội).

Bạn có thể tham khảo những điều trên đây để đối chứng với những hành vi của mình. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ nghi ngờ gì, để đảm bảo tính chính xác thì bạn nên đến gặp chuyên gia để làm rõ.

NHỮNG ĐIỀU CÓ THỂ LÀM

Vậy phải làm sao để “tiêu diệt” nỗi sợ:

Cho phép bản thân đối mặt với nỗi sợ 2-3 phút. Khi gặp một điều gì làm chúng ta lo sợ, né tránh là phản ứng dễ thấy nhất. Nếu là một sinh viên, đã bao giờ bạn nói “Thôi thôi, mình không thuyết trình đâu, mình thuyết trình dở lắm” chỉ vì bạn sợ phải đứng trước đám đông. Tuy nhiên, nếu cứ né tránh thì bạn sẽ không bao giờ vượt qua được nỗi sợ đó. Thay vào đó, hãy đối mặt với nó và hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất. Nếu thuyết trình làm bạn lo sợ, hãy bắt đầu bằng việc trả lời câu hỏi của giáo viên, đảm nhận việc phát quà trong buổi thuyết trình nếu có trò chơi, rồi là 5 phút, 10 phút và cuối cùng dẫn dắt buổi thuyết trình đó.
Viết xuống cảm xúc của bạn. Viết nhật ký (Journaling) là một trong những biện pháp được sử dụng trong trị liệu tâm lý để giảm lo âu và đã chứng minh được hiệu quả của nó.
Thừa nhận và khen thưởng cho sự nỗ lực của bạn. Dù chỉ là có tiến bộ một chút nhưng bạn đã cố gắng rất nhiều để đạt được kết quả đó. Cuộc hành trình nào cũng bắt đầu bằng bước chân đầu tiên.

Tổng hợp dịch và viết bài: Thùy Dung (dung.le@nucuoitraitim.com) – Cộng tác viên Ban biên tập NCTT

*Bản quyền bài dịch/bài viết/bài tổng hợp này thuộc về Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ là “Nguồn: Tên tác giả bài viết (nếu có) + Tên người dịch và biên tập + Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim + đường link của bài viết từ trang website hoặc từ trang Facebook fanpage của Nụ Cười Trái Tim. Các bài đăng lại từ bài này nếu trích nguồn không đầy đủ theo yêu cầu như đã nêu trên thì sẽ hoàn toàn không được chấp nhận và yêu cầu cần phải gỡ bỏ.

Tài liệu tham khảo

[1] American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5^th ed.). Arlington: American Psychiatric Publishing.

[2]Amatenstein, S. (2020). 6 Tips To Overcoming Anxiety and Phobias. Retrieved from https://www.psycom.net/facing-your-fear

[3]Brazier, Y. (2017). Everything you need to know about phobias. Retrieved from https://www.medicalnewstoday.com/articles/249347

[4]Cherry, K. (2020). Phobia Symptoms, Types, and Treatment. Retrieved from https://www.verywellmind.com/what-is-a-phobia-2795454

[5]Fritscher, L. (2020). Understanding Phobias and Their Possible Causes. Retrieved from https://www.verywellmind.com/what-causes-phobias-2671511[6]Psychology Today. Fear. Retrieved from https://www.psychologytoday.com/intl/basics/fear

24Oct, 2020

CÁCH GIÚP TRẺ VƯỢT QUA SỰ KIỆN SANG CHẤN

Trẻ em là nhóm đối tượng dễ tổn thương trong cộng đồng. Một sự kiện sang chấn xảy ra chẳng hạn như thảm họa thiên nhiên bão lũ, động đất, cháy nhà, một cuộc tai nạn giao thông, người yêu thương qua đời, bị tấn công bạo lực… có thể gây căng thẳng cho trẻ. Cho dù trẻ chứng kiến hay trải qua sự kiện đó, chúng có khả năng bị ảnh hưởng bởi một loạt các cảm xúc dữ dội, khó hiểu và đáng sợ. Mặc dù các triệu chứng khó chịu có thể biến mất theo thời gian, nhưng với tư cách là cha mẹ hoặc người chăm sóc trực tiếp, bạn có thể làm rất nhiều điều để hỗ trợ và trấn an khi trẻ gặp sang chấn.

Việc đầu tiên là nhận biết các triệu chứng

Trẻ em ở mỗi lứa tuổi khác nhau, với mỗi trình độ và nền văn hóa khác nhau, lịch sử tiếp xúc với sang chấn trước đó, các vấn đề về gia đình khác nhau…sẽ có những cách phản ứng khác nhau sau sự kiện sang chấn. Tuy nhiên, trẻ có một số biểu hiện về cảm xúc và hành vi thông thường là:

phát triển những nỗi sợ hãi mới
lo âu bị chia cách (separation anxiety) (đặc biệt ở trẻ nhỏ)
rối loạn giấc ngủ, gặp ác mộng
không buồn quan tâm đến các hoạt động thông thường
giảm sự tập trung
sa sút trong học tập
than phiền về những triệu chứng cơ thể (somatic complaint)
cáu gắt

Sự hỗ trợ từ gia đình

Ngay cả bản thân người lớn cũng cảm thấy khó khăn khi trải qua những sự kiện sang chấn như vậy. Chúng ta không thể che chắn cho trẻ khỏi nỗi đau và nỗi sợ hãi, nhưng chúng ta có thể giúp trẻ xử lý chuyện trải qua theo cách lành mạnh nhất có thể. Bằng cách:

làm cho trẻ cảm thấy được an toàn thông qua những cái ôm, âu yếm hay đơn giản là vỗ nhẹ vào lưng.
hành động một cách bình tĩnh. Trẻ em tìm đến người lớn là để được trấn an sau khi những sự kiện sang chấn xảy ra. Không thảo luận về những lo âu của bạn với trẻ hoặc khi có chúng ở xung quanh. Chú ý đến giọng nói của bạn vì có thể làm trẻ lo âu hơn.
duy trì những thói quen hằng ngày. Giữa sự hỗn loạn và thay đổi, các thói quen trấn an trẻ rằng cuộc sống sẽ ổn trở lại. Cố gắng có giờ ăn và giờ ngủ đều đặn, tuân thủ các quy tắc chung của gia đình.
giúp trẻ hứng thú trở lại. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động và chơi với những người khác. Sự phân tâm rất tốt cho trẻ và mang lại cảm giác bình thường.
chia sẻ thông tin về những gì đã xảy ra. Điều tốt nhất giúp trẻ học được là nghe chi tiết về sự việc từ một người lớn an toàn, đáng tin cậy. Hãy ngắn gọn và trung thực, và cho phép trẻ đặt câu hỏi. Đừng cho rằng trẻ em đang lo âu về những điều tương tự như người lớn.
chọn thời điểm thích hợp để nói chuyện.
ngăn chặn hoặc hạn chế cho trẻ tiếp xúc với tin tức. Điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với trẻ mới biết đi và trẻ ở độ tuổi đi học, vì nhìn thấy các sự kiện được kể lại trên TV hoặc trên báo đài khiến chúng dường như đang tiếp diễn. Những đứa trẻ tin rằng những sự kiện tồi tệ chỉ là tạm thời có thể phục hồi nhanh chóng hơn.
hiểu rằng trẻ em ứng phó theo nhiều cách khác nhau. Một số trẻ muốn dành thêm thời gian với bạn bè và người thân; một số có thể muốn dành nhiều thời gian hơn để ở một mình. Hãy cho trẻ hiểu được những cảm giác tức giận, tội lỗi và buồn bã là điều bình thường, và thể hiện mọi thứ theo những cách khác nhau — ví dụ, một người có thể cảm thấy buồn nhưng không khóc.
lắng nghe. Điều quan trọng là phải hiểu cách trẻ nhìn nhận tình huống và điều gì gây khó hiểu hoặc khó khăn cho trẻ. Đừng giảng – chỉ là hiểu. Cho trẻ biết bạn luôn sẵn sàng lắng nghe bất cứ lúc nào.
giúp trẻ thư giãn bằng các bài tập thở. Hơi thở trở nên nông khi lo lắng bắt đầu; thở sâu bằng bụng có thể giúp trẻ bình tĩnh hơn. Bạn có thể cầm một chiếc lông vũ hoặc bông gòn trước miệng trẻ và yêu cầu trẻ thổi vào đó, thở ra từ từ. Hoặc bạn có thể nói: “Con hãy hít vào từ từ trong khi ba/mẹ đếm đến ba, sau đó thở ra trong khi ba/mẹ đếm đến ba”. Đặt thú nhồi bông hoặc gối lên bụng của trẻ khi trẻ nằm xuống và yêu cầu trẻ hít vào thở ra từ từ và quan sát thú nhồi bông hoặc gối lên xuống.
thừa nhận những gì trẻ đang cảm thấy. Nếu một đứa trẻ thừa nhận mối quan tâm, đừng trả lời rằng “con đừng lo lắng”, vì trẻ có thể cảm thấy xấu hổ hoặc bị chỉ trích. Đơn giản chỉ cần xác nhận những gì bạn đang nghe: “Ừ, ba/mẹ có thể cảm thấy con đang lo lắng.”
biết rằng bạn có thể trả lời “Ba/mẹ không biết”. Điều trẻ cần nhất là một người mà chúng tin tưởng để lắng nghe những thắc mắc của chúng, chấp nhận những cảm xúc của chúng và luôn ở bên cạnh chúng. Đừng lo lắng về việc phải biết chính xác điều cần nói – sau tất cả, không có câu trả lời nào giúp mọi thứ ổn cả.

Ngoài những cách trên để giúp trẻ ứng phó với sang chấn, bạn cần nhận biết khi nào trẻ cần điều trị. Thông thường, cảm giác lo âu, tê liệt, bối rối, tội lỗi và tuyệt vọng của trẻ sẽ bắt đầu mờ nhạt trong một thời gian tương đối ngắn. Tuy nhiên, nếu phản ứng căng thẳng do sang chấn quá dữ dội đến mức cản trở khả năng hoạt động của trẻ ở trường hoặc ở nhà, hoặc nếu các triệu chứng không bắt đầu thuyên giảm hoặc thậm chí trở nên tồi tệ hơn theo thời gian cụ thể như:

6 tuần sau sự kiện nhưng trẻ không cảm thấy tốt hơn chút nào.
trẻ gặp khó khăn khi hoạt động ở trường.
trẻ trải qua những ký ức đáng sợ, những cơn ác mộng hoặc hồi tưởng.
các triệu chứng của căng thẳng sang chấn biểu hiện bằng những than phiền về thể chất như đau đầu, đau dạ dày hoặc rối loạn giấc ngủ.
trẻ ngày càng gặp khó khăn trong việc kết nối với bạn bè và gia đình.
trẻ có ý định tự tử.
trẻ ngày càng tránh xa những điều khiến chúng nhớ về sự kiện.

Rất có thể trẻ đang trải qua rối loạn căng thẳng sau sang chấn (post-traumatic stress disorder – PTSD) và cần sự hỗ trợ từ chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Bạn cũng cần quan tâm đến sức khỏe của bản thân. Bạn có thể giúp con tốt nhất khi bạn tự giúp chính mình. Cố gắng ăn uống điều độ, uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tập thể dục. Sức khỏe thể chất bảo vệ bạn khỏi sự tổn thương về tình cảm. Để giảm căng thẳng, hãy hít thở sâu. Chia sẻ những mối quan tâm của bạn với người thân bạn bè. Nếu bạn tham gia một tổ chức cộng đồng, tôn giáo, hãy tiếp tục tham gia. Tìm kiếm sự giúp đỡ nếu bạn thấy cần thiết. Hãy làm điều đó vì lợi ích của con bạn.

Tổng hợp dịch và viết bài: Thu Hà (ha.nguyen@nucuoitraitim.com) – Cộng tác viên Ban biên tập NCTT

*Bản quyền bài dịch/bài viết/bài tổng hợp này thuộc về Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ là “Nguồn: Tên tác giả bài viết (nếu có) + Tên người dịch và biên tập + Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim + đường link của bài viết từ trang website hoặc từ trang Facebook fanpage của Nụ Cười Trái Tim. Các bài đăng lại từ bài này nếu trích nguồn không đầy đủ theo yêu cầu như đã nêu trên thì sẽ hoàn toàn không được chấp nhận và yêu cầu cần phải gỡ bỏ.

Nguồn tham khảo:
https://www.helpguide.org/articles/ptsd-trauma/helping-children-cope-with-traumatic-stress.htm.
https://www.apa.org/pi/families/resources/children-trauma-update.
https://childmind.org/guide/helping-children-cope-traumatic-event/

24Oct, 2020

NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN Ý ĐỊNH TỰ TỬ Ở TRẺ EM VÀ CÁCH HỖ TRỢ TRẺ

Nguyên nhân dẫn đến ý định tự tử ở trẻ em và cách hỗ trợ trẻ

Khi biết trẻ có ý định hoặc đã cố gắng tự tử nhưng không thành, việc phán xét và không tìm hiểu nguyên nhân sẽ chỉ khiến cho mọi chuyện trở nên tệ đi. Vì thế, các bậc cha mẹ, người giám hộ hoặc thầy cô giáo nên biết đến biết một số yếu tố nguy cơ dẫn đến hành động tự tử và yếu tố bảo vệ để ngăn chặn hành động hay ý nghĩ tiêu cực này của các em.

Yếu tố nguy cơ

Yếu tố nguy cơ được hiểu các tác nhân có thể dẫn đến việc hình thành suy nghĩ hoặc hành vi tự tử. Đây là các yếu tố nguy cơ được bệnh viện Mayo Clinic (2019) nêu ra:

Tiểu sử bệnh có rối loạn thần kinh, bao gồm cả trầm cảm
Trải qua mất mát hoặc mâu thuẫn với gia đình hoặc bạn thân
Có tiểu sử bị bạo hành về thể xác hoặc xâm hại tình dục
Bị nghiện chất kích thích hoặc bia rượu
Có bệnh lý ví dụ như mang thai hoặc bị các bệnh lây lan qua đường tình dục
Là nạn nhân của nạn bắt nạt
Cảm thấy không chắc chắn với xu hướng tính dục, có thể lo âu khi muốn ‘come out’ (bộc lộ giới tính thật) trong môi trường không có sự ủng hộ
Đã tiếp cận với hành vi tự tử từ một thành viên trong gia đình hoặc bạn bè
Là con nuôi
Tiểu sử gia đình có rối loạn cảm xúc hoặc hành vi tự tử
Có cơ hội tiếp cận với vật dụng nguy hiểm như súng đạn
Có niềm tin tôn giáo rằng tự tử là một cách cao thượng để giải quyết một tình huống tiến thoái lưỡng nan cá nhân

Yếu tố bảo vệ

Yếu tố bảo vệ là các yếu tố mang tính ngăn chặn và bảo vệ trẻ khỏi việc hình thành suy nghĩ hay thực hiện hành vi tự tử. Đây là các yếu tố bảo vệ được nêu ra bởi giáo sư Kaslow trên trang của tổ chức Child Mind (n.d.):

Có khả năng giải quyết vấn đề tốt: những đứa trẻ có khả năng nhìn ra vấn đề và tìm giải pháp hiệu quả để quản lý vấn đề, và giải quyết một cách phi bạo lực, sẽ có nguy cơ tự tử thấp hơn.
Có sự kết nối vững chắc: nếu trẻ có sự gắn kết mạnh mẽ với gia đình, bạn bè và những người khác trong cộng đồng, nguy cơ các em tự làm hại bản thân là rất thấp. Một phần là vì các em cảm thấy được yêu thương và hỗ trợ, và phần khác là vì khi các em gặp thử thách trong cuộc sống, các em biết rằng mình có nơi để dựa vào và được chỉ dẫn để vượt qua.
Hạn chế tiếp xúc với các phương tiện có thể gây chết người như dao hay súng đạn
Những niềm tin tôn giáo khuyến khích con người sống tích cực và có ích
Sự tiếp cận tương đối dễ dàng đối với các dịch vụ tham vấn tâm lý hoặc dịch vụ phòng ngừa lâm sàng
Sự chăm sóc tận tình về các rối loạn về chất, tâm thần và thể xác. Sự quan tâm này sẽ giúp rút ngắn khoảng cách với trẻ và cho trẻ biết rằng trẻ luôn có sự hỗ trợ đằng sau.

Các bậc cha mẹ, người giám hộ hoặc thầy cô giáo nên làm gì khi biết trẻ có ý định hoặc đã cố tự tử nhưng không thành?

Dựa trên những yếu tố nguy cơ và yếu tố bảo vệ trên, chắc hẳn bạn đã nghĩ ra một số phương án để tiếp cận và hỗ trợ trẻ. Hãy cùng đọc qua 9 lời khuyên từ giáo sư Kaslow và bệnh viện Mayo Clinic nhé.

Nói chuyện cởi mở: cho dù bạn có lo sợ thế nào đi nữa, thì bước đầu tiên khi biết con trẻ có suy nghĩ hoặc ý định tự tử là bạn phải hỏi han và nói chuyện cùng con. Đừng lo lắng nếu việc nhắc đến vấn đề này sẽ làm tăng nguy cơ tự tử ở con vì thật ra, khi có người trong gia đình quan tâm và hỏi han, con sẽ cảm thấy được quan tâm và an ủi. Đây là yếu tố quan trọng trong việc giúp con giải tỏa sự muộn phiền của mình. Và đó cũng là lời giải thích cho tầm quan trọng của những buổi trị liệu tâm lý trong việc tạo ra không gian an toàn cho con chia sẻ và được yêu thương.

Thể hiện tình yêu thương: hãy nói cho con biết là bạn yêu con, nhất là khi con gặp phải những thử thách trong cuộc sống. Việc nói ‘con biết bố mẹ thương con mà’ là không đủ, hãy gửi thông điệp đến con qua nhiều cách nho nhỏ hoặc lớn hơn. Ngày nay, chúng ta dường như đang phán xét nhiều thứ ở con trẻ, hãy để con biết bạn yêu con dường nào.

Thể hiện sự thấu cảm: việc bạn xác thực các cảm xúc mà con đang trải qua là rất quan trọng. Bạn có thể nói các câu mang tính sẻ chia với con như ‘việc con kể nghe thật khó khăn nhì?’, ‘Ba/mẹ biết điều đó khó thế nào’ hoặc ‘Ba/mẹ cũng đã từng như vậy, hãy nói ba/mẹ biết con đang lo lắng điều gì và làm sao ba/mẹ giúp đỡ được con trong hoàn cảnh này?’. Hãy nói và khuyến khích con tìm đến sự giúp đỡ khi cần thiết và nhấn mạnh việc này không phải thể hiện sự yếu đuối, mà là một hành động mà bạn rất tôn trọng khi con làm vậy, và cùng nhau, bạn và con sẽ tìm ra giải pháp phù hợp.

Ưu tiên sự tích cực: để ngăn chặn những ý nghĩ tiêu cực của con trẻ, bạn nên cùng con làm nhiều việc tích cực hơn. Hãy để ý đến những vòng tròn lặp lại trong cách bạn chỉ dẫn cho con. Ví dụ như bạn dễ nổi nóng khi con làm điều gì đó đáng lo ngại, và nếu con làm gì đó đáng lo ngại hơn, bạn lại tỏ ra buồn bực hơn. Mọi sự tương tác dường như đều dẫn đến mâu thuẫn. Vậy thì tương tác tích cực có nghĩa là gì? Là cùng nhau làm những hoạt động vui vẻ như ăn uống, chơi thể thao và cùng nói về những câu chuyện không gây tranh cãi.

Hạn chế các mâu thuẫn: Hãy chọn ‘những trận chiến’ một cách thông minh với con của bạn. Trong quá trình phát triển của trẻ, việc trở nên nổi loạn là bình thường, các bậc cha mẹ cần phải chọn và giải thích cho sự nghiêm khắc của mình ở một số lĩnh vực trong cuộc sống của con. Và đừng quên dành thời gian cho những sự kết nối tích cực. Mục tiêu của các bậc cha mẹ là đảm bảo với con của bạn rằng, những gì mà các em đang trải qua sẽ không kéo dài mãi mãi. Khi trẻ cảm thấy muốn chết, đó là vì trẻ nghĩ rằng trẻ đã bất lực và tin rằng mọi thứ sẽ không tốt hơn trong tương lai.

Giữ liên lạc: có một câu nói rất hay mà tôi tâm đắc, đó là ‘nhìn con sửa mình’. Điều đó sẽ thật vô lý nếu bạn ngăn cấm con mình sử dụng và nhắn tin qua mạng xã hội. Vì vậy, hãy chủ động tham gia mạng xã hội mà con sử dụng để có thể biết rằng con mình đang có suy nghĩ và hành vi như thế nào, hoặc đơn giản là để hiểu con hơn.

Tìm hiểu bạn bè của con: người ta hay nói bạn bè của ta cũng có thể nói lên một tính cách của ta, và đó là lý do bạn cần biết đến những người bạn của con mình, hoặc thậm chí là ba mẹ của những người bạn này. Nếu có việc gì không ổn, bạn có thể gọi và hỏi thăm ngay, hoặc bạn cũng sẽ an tâm hơn khi biết con mình giao lưu với những người bạn tích cực.

Tìm đến một bác sĩ lâm sàng phù hợp: Hãy tìm đến những người (nhà tham vấn trị liệu hay bác sĩ lâm sàng) có kinh nghiệm làm việc với trẻ có suy nghĩ hoặc ý định tự tử. Nếu con bạn nói không thích hoặc không phù hợp với con, hãy lắng nghe lời phản hồi đó và tìm đến một người khác. Nếu sau hai, ba người vẫn không hợp, hãy hỏi con rằng trong số những người đã gặp, con thấy người nào phù hợp nhất.

Tham gia vào các buổi trị liệu: khi một người trong gia đình có ý tự tử, đây là một sự kiện lớn và cần sự chung tay của tất cả mọi người. Đã có một số phương pháp trị liệu được kiểm chứng trong nghiên cứu thử nghiệm là có hiệu quả với trẻ có suy nghĩ tự tử. Thứ nhất là trị liệu nhận thức – hành vi (cognitive behavior therapy – CBT). Phương pháp này giúp trẻ thay đổi suy nghĩ và từ đó thay đổi cảm xúc cũng như hành vi của trẻ. Ngoài ra còn có phương pháp hành vi biện chứng (dialectical behavior therapy). Đây là phương pháp mang tính ‘chánh niệm’ (chú tâm, không phán xét, cảm nhận thực tại), và rất hữu ích với trẻ có rối loạn nhân cách ranh giới (borderline personality disorder) hoặc có rất nhiều suy nghĩ tiêu cực. Và cuối cùng, phương pháp sử dụng thuốc kết hợp trị liệu sẽ phù hợp với trẻ bị trầm cảm nặng, lo âu xã hội hoặc chứng tăng động giảm chú ý (ADHD).

Như bạn đã thấy, trẻ có suy nghĩ hoặc có ý định tự tử thường không thể suy nghĩ tích cực về những thử thách mà các em đang gặp phải. Với tư cách là người trưởng thành, đã trải qua những thăng trầm của cuộc sống và có sự tư duy logic, vững vàng, người lớn chúng ta cần có thái độ bao dung để dìu dắt, chỉ dẫn và động viên con trẻ tự mình vượt qua những thử thách trong cuộc sống.

Tổng hợp dịch và viết bài: Kim Anh (anh.nguyen@nucuoitraitim.com) – Cộng tác viên Ban biên tập NCTT

*Bản quyền bài dịch/bài viết/bài tổng hợp này thuộc về Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim (NCTT). Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ là “Nguồn: Tên tác giả bài viết (nếu có) + Tên người dịch và biên tập + Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim + đường link của bài viết từ trang website hoặc từ trang Facebook fanpage của Nụ Cười Trái Tim. Các bài đăng lại từ bài này nếu trích nguồn không đầy đủ theo yêu cầu như đã nêu trên thì sẽ hoàn toàn không được chấp nhận và yêu cầu cần phải gỡ bỏ.

Nguồn:

Kaslow, N. (n.d.). Teen suicides: What are the risk factors?. Retrieved from: https://childmind.org/article/teen-suicides-risk-factors/

Kaslow, N. (n.d.). What to do if you’re worried about suicide. Retrieved from: https://childmind.org/article/youre-worried-suicide/

Mayo Clinic. (February 06, 2019). Teen suicide: What parents need to know. Retrieved from: https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/tween-and-teen-health/in-depth/teen-suicide/art-20044308

24Oct, 2020

SỰ KHÁC NHAU GIỮA HÀNH ĐỘNG TỰ LÀM HẠI BẢN THÂN (SELF HARM) VÀ TỰ TỬ (SUICIDE) Ở NGƯỜI TRẺ

Theo tiến sĩ Janis và tiến sĩ Lloyd-Richardson (n.d.), việc người trẻ tìm đến những hành vi tự làm hại bản thân khi đối mặt với những cảm xúc đau đớn là không có gì bất ngờ. Việc nhận biết các em có ý định tự làm hại rất quan trọng với bậc làm cha mẹ vì rất nhiều người nghĩ rằng đây là dấu hiệu của hành vi tự tử.

Tuy nhiên, hành vi tự làm hại bản thân và tự tử thật ra khác nhau ở một số điểm. Thứ nhất là ở mặt định nghĩa, các hành vi có thể quan sát được và nguyên nhân.

Theo tiến sĩ Lohmann – tác giả bài viết ‘hiểu về tự tử và tự làm hại bản thân’ trên trang Psychology Today (2012), tự làm hại bản thân là hành động cố ý làm hại thân thể. Các hành vi tự làm hại thông thường bao gồm:

Cắt (cổ tay/cổ…)
Đốt
Đánh
Bóc da (tay/chân/miệng…)
Bứt tóc
Cắn
Khắc

Ngoài ra, các dấu hiệu đáng báo động của việc tự làm hại cũng rất khác với tự tử. Ví dụ như:

Có nhiều vết cắt hoặc cháy trên cổ tay, cánh tay, chân, lưng, mông hoặc bụng.
Hay bận quần áo rộng hay quần baggy (ví dụ như bận áo hoodie tay dài có cổ khi trời nóng để che đi vết thương).
Luôn biện hộ cho việc có những vết cắt, sẹo hoặc vết thương trên cơ thể.
Hay tìm kiếm dao cạo, kéo, bật lửa hoặc dao ở những nơi không quen thuộc (ví dụ như dưới gầm giường hay trong ngăn kéo đầu giường).
Dành nhiều thời gian để giam mình trong phòng tắm hoặc phòng ngủ.
Tự cách ly hoặc tránh né việc tham gia vào các hoạt động giao tiếp xã hội.

Nói đến lý do của việc tự làm hại ở người trẻ, tiến sĩ Lohmann đã liệt kê các điều sau đây:

Để thoát khỏi những cảm xúc đang gặp phải.
Để ứng phó với những tác nhân gây căng thẳng trong cuộc sống.
Để thể hiện nỗi đau.
Để trừng phạt bản thân (có một số người sau khi trải qua một số chuyện đã tìm cách trừng phạt bản thân. Họ thiếu đi kỹ năng ứng phó và có lòng tự trọng thấp, nên họ cảm thấy mình xứng đáng bị như vậy.)
Để cảm thấy hạnh phúc (đúng vậy, khi chúng ta bị đau, hormon endorphin được tiết ra và chảy vào dòng máu gây ra trạng thái ‘phê tự nhiên’. Hành vi tự làm hại có khả năng gây nghiện và trở thành thói quen.)

Cũng theo tiến sĩ Lohmann (2012), tự tử là hành vi tước đoạt đi mạng sống của chính người thực hiện hành vi này. Hành vi tự sát thường được gây ra bởi:

Súng cầm tay
Treo cổ
Dùng thuốc quá liều

So với hành vi tự làm hại bản thân, những dấu hiệu của người muốn hoặc có ý nghĩ tự tử bao gồm:

Tăng liều lượng sử dụng thuốc hoặc rượu.
Có hành động mạo hiểm một cách không cần thiết.
Dọa sẽ tự tử hoặc thể hiện mong muốn được chết.
Hay cáu gắt và nổi nóng.
Hay nói đến việc muốn chết hoặc giết ai đó.
Hay nói đến việc là gánh nặng cho người khác.
Tự cách ly và tránh xa các mối quan hệ trong cuộc sống.
Bán đi các đồ vật thân thuộc.
Thể hiện ý nghĩ về cái chết qua nhiều phương tiện (vẽ, viết…).
Thay đổi chế độ ngủ nghỉ hoặc ăn uống.
Giảm hiệu suất làm việc/học tập.

Và khi nói đến lý do gây nên hành vi tự tử, chúng ta có 6 lý do phổ biến nhất đó là: sự phiền muộn, có bệnh tâm thần, có hành vi bốc đồng, đang gào thét và kêu cứu, có một khát vọng về triết học để chết và họ đã phạm phải một lỗi sai nào đó.

Nói tóm lại, khi phát hiện ra những dấu hiệu đáng ngờ ở trẻ, với tư cách là cha mẹ, xin bạn hãy dành thời gian trò chuyện cùng con. Điều này sẽ giúp con nhận ra rằng mình được quan tâm và những căng thẳng đang xảy ra với con có thể được thay đổi và mọi chuyện rồi sẽ trở nên tốt hơn.

Tổng hợp dịch và viết bài: Kim Anh (anh.nguyen@nucuoitraitim.com) – Cộng tác viên Ban biên tập NCTT

*Bản quyền bài dịch/bài viết/bài tổng hợp này thuộc về Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ là “Nguồn: Tên tác giả bài viết (nếu có) + Tên người dịch và biên tập + Văn phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Nụ Cười Trái Tim + đường link của bài viết từ trang website hoặc từ trang Facebook fanpage của Nụ Cười Trái Tim. Các bài đăng lại từ bài này nếu trích nguồn không đầy đủ theo yêu cầu như đã nêu trên thì sẽ hoàn toàn không được chấp nhận và yêu cầu cần phải gỡ bỏ.

Nguồn

Lohmann, R. C. (October 28, 2012). Understanding suicide and self-harm. Retrieved from: https://www.psychologytoday.com/us/blog/teen-angst/201210/understanding-suicide-and-self-harm
Whitlock, J. & Lloyd-Richardson, E. (n.d.). How Are Self-Injury and Suicide Related? Retrieved from: https://childmind.org/article/how-are-self-injury-and-suicide-related/

13Oct, 2020

MẸO KIỂM SOÁT CƠN GIẬN: 10 ĐIỀU RĂN ĐỂ KIỂM SOÁT CƠN GIẬN.

Kiểm soát sự tổn thương, chứ không phải cơn giận – hãy trở về với những giá trị thật của bạn

Truyền thông mang đến điều may mắn và cũng là tai họa cho những nhà làm chuyên môn chúng ta. Sự may mắn nằm ở chỗ họ mang thông tin hữu ích đến cho rất nhiều người. Tai họa là truyền thông trở nên “được in sẵn” nghĩa là khi có nhiều câu hỏi giống nhau thì câu trả lời được lặp đi lặp lại bằng những lời giới thiệu ngắn và các chấm đầu dòng hời hợt.

Còn “bản in” của tôi thì mang nghĩa rộng hơn so với các đồng nghiệp, nhưng nó vẫn thu hút những câu hỏi vô tận về cách Kiểm soát cơn giận. Để cho chính xác thì “kiểm soát cơn giận” là một trong những thuật ngữ ngớ ngẩn nhất trong khoa học hành vi, nhưng lại được sử dụng rộng rãi như trò hề (ridicule) của truyền thông.

Giận dữ không cần phải kiểm soát; sự tổn thương lòng tự trọng mới là nguyên nhân cho các vấn đề của cơn giận và để làm giảm sự tổn thương đó cần làm việc trên một cách triệt để trên những giá trị cốt lõi của bản thân.

Tuy nhiên, các câu hỏi của truyền thông về kiểm soát cơn giận lại bắc cầu đến với công chúng, và vì thế, với lời xin lỗi, dưới đây là “Mười điều răn để kiểm soát cơn giận”.

Nhận biết cơn giận như là dấu hiệu của sự tổn thương – bạn cảm thấy bị hạ thấp giá trị ở vài phương diện nào đó.
Khi tức giận, hãy nghĩ hoặc làm điều gì đó làm bạn cảm thấy có giá trị cho bản thân, ví như một lời tán dương thích hợp (worthy of appreciation).
Đừng tin vào sự phán xét của bản thân khi đang tức giận. Nó chỉ thổi phồng và khuếch đại hướng tiêu cực của vấn đề, làm méo mó sự đánh giá của tình huống hiện tại.
Cố gắng nhìn ra sự phức tạp của vấn đề. Cơn giận chỉ chăm chăm vào tính phiến diện và cứng nhắc, mà bỏ qua hay đơn giản thái quá bối cảnh chung của tình huống.
Hãy cố gắng hiểu về góc nhìn của người khác. Khi đang tức thì bạn hình dung về điều tồi tệ nhất hoặc ngay lập tức biến đối tượng của cơn giận thành người xấu.
Đừng biện minh cho sự giận dữ. Thay vào đó, xem xét thử liệu nó có giúp ích gì trong cách hành xử của bạn trong thời gian dài.
Hãy nhận biết nguồn cơn về thể lý và tâm thần của bạn khi cơn giận xuất hiện, nó có thể phát xuất khi chúng ta mệt mỏi, đói bụng, ốm, bối rối, lo âu, lo lắng, phân tâm, hoặc kiệt sức (overwhelmed).
Tập trung vào việc hoàn thiện và giải quyết (repairing) hơn là đổ lỗi. Thật khó khi giận ai đó mà không chỉ trích họ và càng khó hơn khi lên án ai đó khi mình đang chuyên tâm vào việc uốn nắn và hoàn thiện bản thân.
Khi tức giận, hãy cố gắng ghi nhớ những giá trị cốt lõi của bạn. Giận dữ chỉ hạ thấp giá trị người khác, mà điều này đi ngược lại với những giá trị cốt lõi của bạn.
Hãy biết rằng cơn giận chỉ là tình trạng tạm thời vì nó là bước đệm trước khi chúng ta đánh nhau, trong khi điều bạn cần học, là giải quyết vấn đề, hoặc khi cơn giận có liên quan đến người chúng ta yêu thương thì chúng ta cần đến lòng trắc ẩn nhiều hơn.

Viết bởi Tiến sĩ Steven Stosny, bài viết đã được sự đồng ý của tác giả cho dịch ra tiếng Việt
Tạm dịch bởi Nguyễn Thiên Khanh, Cộng tác viên Mảng dịch thuật của NCTT.
Khanh.Nguyen@nucuoitraitim.com

Nguồn tham khảo: Steven Stosny, Ph.D., Anger Management Tips: Ten Commandments of Anger Regulation, đăng trên trang Psychology Today ngày 09/03/2011, dẫn từ nguồn https://www.psychologytoday.com/au/blog/anger-in-the-age-entitlement/201103/anger-management-tips-ten-commandments-anger-regulation

22Sep, 2020

VAI TRÒ CỦA TÂM LINH TRONG CHĂM SÓC SỨC KHOẺ TÂM THẦN

Thoạt nhìn ta có thể thấy hai chủ đề tâm linh (spirituality) và tâm lý không có điểm chung với nhau. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý đã cho thấy sự quan trọng của chủ đề tâm linh đến với sức khỏe tâm thần của con người.

Ở bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua một số thông tin như: tâm linh là gì, tôn giáo (religion) là gì, biểu hiện của tâm linh trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần, một số lợi ích của tâm linh trong trị liệu tâm lý, và các kỹ năng và giá trị của tâm linh.

Theo Pargament (2013) – một chuyên gia tâm lý hàng đầu trong lĩnh vực tâm linh và tôn giáo, đã có nhiều nghiên cứu thực nghiệm trên các đối tượng phải đối mặt với các sự kiện gây căng thẳng trong cuộc sống như: thiên tai, bệnh tật, sự mất mát người thân, ly hôn và các bệnh tâm thần khác. Kết quả cho thấy tôn giáo và tâm linh có một vai trò rất hữu ích trong việc giúp chúng ta vượt qua những khó khăn, nhất là đối với những người có ít nguồn lực hỗ trợ và phải đối mặt với những vấn đề mà họ không thể kiểm soát được. Vậy thì tâm linh là gì?

Định nghĩa về tâm linh và tôn giáo

Theo Trường Cao Đẳng dành cho Bác Sĩ Tâm Thần (Rcpsych) (2015), chúng ta không có một định nghĩa nhất định nào về tâm linh nhưng nhìn chung, tâm linh là một thứ mà tất cả chúng ta đều có thể trải nghiệm, giúp ta tìm thấy được ý nghĩa của cuộc sống và trong những việc ta trân trọng, có thể mang đến sự hy vọng và chữa lành khi ta gặp phải những mất mát, và khuyến khích ta tìm kiếm những mối quan hệ tốt nhất, tích cực nhất với chính bản thân ta, với người khác và vạn vật xung quanh.

Nhắc đến tâm linh, ta cũng không thể không nói đến tôn giáo. Khi được so sánh với tôn giáo, ta có thể xem tâm linh như một hình tròn còn tôn giáo là hình vuông (Greenstein, 2016).

Tôn giáo là một hệ thống niềm tin được xây dựng dựa trên một cộng đồng, trong khi tâm linh là thứ nằm trong chính mỗi cá nhân và trong những gì mà cá nhân đó tin tưởng. Bên trong tôn giáo chúng ta sẽ có tâm linh, nhưng nếu chúng ta có tâm linh, điều này không có nghĩa là chúng ta thuộc về một tôn giáo.

Biểu hiện của tâm linh trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tinh thần

Đối với những bệnh nhân có vấn đề về sức khỏe tâm thần, họ mong muốn (Rcpsych, 2015):

Cảm thấy an toàn và vững chãi.
Được đối xử dựa trên sự tôn trọng và đường hoàng.
Cảm thấy họ có một nơi để thuộc về, được trân trọng và tin tưởng.
Có thời gian để diễn đạt cảm xúc với những nhà trị liệu.
Những hoạt động ý nghĩa như sáng tạo nghệ thuật, làm việc hay hòa mình với thiên nhiên.
Có sự cho phép hoặc hỗ trợ để họ phát triển mối liên hệ với Chúa hoặc Đấng Tối Cao.

Ngoài ra, những người có tôn giáo có thể sẽ cần:

Một khoảng thời gian, một nơi chốn và sự riêng tư để cầu nguyện và tôn thờ thánh thần.
Một cơ hội để khám phá những trăn trở về khía cạnh tâm linh.
Một cảm giác chắc chắn rằng bác sĩ tâm thần/nhà tham vấn sẽ tôn trọng đức tin của họ.
Một sự khích lệ cho việc tin tưởng sâu sắc vào đức tin của họ.
Và đôi khi là sự giúp đỡ trong việc tha thứ và buông bỏ.

Một số lợi ích của tâm linh trong lĩnh vực trị liệu tâm lý

Theo Greenstein (2016) – tác giả của bài viết ‘Các lợi ích của tâm linh và tôn giáo đến sức khỏe tâm thần’, tâm linh là một cảm giác về sự kết nối của cá nhân với những gì to lớn hơn cá nhân đó. Tâm linh giúp ta nhìn vào nội tâm của chính mình và từ đó, hiểu ra ta là ai. Cùng lúc đó, ta cũng đang tìm hiểu về sự tồn tại của mình trong thế giới này. Nói cách khác, tâm linh giúp ta hiểu hơn về cách mà ta nhìn nhận ý nghĩa của cuộc sống.

Tâm linh cũng bao gồm một số hoạt động có ích cho sức khỏe liên quan đến Tâm (mind) và Thân (body), và những hoạt động này có tác động tích cực lên sức khỏe cũng như sự hạnh phúc của chúng ta. Tâm linh có thể mang lại lợi ích cho ta ở các khía cạnh như

a. Khía cạnh cá nhân

Nâng cao sự nhận thức về bản thân và sự trao quyền trong việc lựa chọn các niềm tin và hành động
Tập trung vào sự kết nối với những gì chúng ta tin tưởng và vào sự phát triển cá nhân
Chấp nhận tất cả mọi người dù cho họ có, hoặc không có, tôn giáo

b. Khía cạnh chánh niệm (mindfulness)

Khuyến khích sự thiền định và xem xét lại bản thân.
Dẫn đến một triết lý sống ý nghĩa (ví dụ như cảm thấy có sự kết nối với thiên nhiên, nghệ thuật, con người & vạn vật).
Thúc đẩy sự thể hiện bản thân thông qua nhiều hình thức như nghệ thuật, thơ ca, thần thoại hay hoạt động tôn giáo.

c. Khía cạnh hòa hợp với vạn vật xung quanh

Làm mới lại cảm giác ‘có một nơi ta thuộc về’ trong thế giới rộng lớn
Khơi dậy sự biết ơn và sự nhận thức về những tương tác của ta với môi trường xung quanh

d. Các kỹ năng và giá trị của tâm linh

Sau khi đọc qua phần lợi ích của tâm linh, bạn có thắc mắc những hành động nào trong cuộc sống của chúng ta thể hiện sự tâm linh không? Sau đây là một số ‘kỹ năng tâm linh’ được liệt kê bởi trang Rcpsych (2015):

Có thể thành thật, nhìn nhận bản thân ta như người khác nhìn nhận.
Có thể tập trung vào giây phút thực tại để tỉnh táo và không vội vàng.
Có thể nghỉ ngơi, thư giãn và tạo ra trạng thái yên bình cho tâm trí.
Xây dựng một sự thấu cảm (empathy) sâu sắc dành cho người khác.
Phát triển năng lực tha thứ.
Có thể ngồi với người đang gặp đau khổ nhưng tâm vẫn tràn đầy sự hy vọng.
Học cách phán xét tốt hơn, ví dụ như khi nào nên nói hoặc hành động, khi nào nên im lặng hoặc chẳng làm gì.
Học cách cho đi mà không cảm thấy bị ‘suy nhược’ hay mất mát.
Học cách đau buồn và buông bỏ.

Ngoài ra, khi nhắc đến giá trị của tâm linh, ta có thể dùng những tính từ như: sáng tạo, kiên nhẫn, kiên cường, trung thực, tử tế, trắc ẩn, thông minh, bình tĩnh, hy vọng và vui vẻ.

Kết lại, tâm linh và tôn giáo khi được sử dụng đúng cách sẽ rất có ích cho quá trình trị liệu tâm lý và tâm thần. Các nhà trị liệu hoặc bác sĩ có chuyên môn nên cân nhắc đến vấn đề này khi trò chuyện cùng thân chủ và bệnh nhân.

Tổng hợp dịch và viết bài: Kim Anh (Anh.Nguyen@nucuoitraitim.com) – Cộng tác viên Ban biên tập NCTT.

Nguồn:
– American Psychological Association (APA), (2013). What role do religion and spirituality play in mental health?. Retrieved from: https://www.apa.org/news/press/releases/2013/03/religion-spirituality
– Greenstein, L. (2016). The mental health benefits of religion and spirituality. Retrieved from: https://www.nami.org/Blogs/NAMI-Blog/December-2016/The-Mental-Health-Benefits-of-Religion-Spiritual
– Royal College Of Psychiatrists (rcpsych), (2015). Spirituality and mental health. Retrieved from: https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/treatments-and-wellbeing/spirituality-and-mental-health

22Sep, 2020

SÁU ĐIỀU QUAN TRỌNG CẦN BIẾT VỀ TRẦM CẢM

Bài viết sau đây đề cập đến những điều quan trọng mà bạn cần biết về trầm cảm nhằm giúp loại bỏ những lầm tưởng và quan niệm sai lầm phổ biến về nó.

Theo Viện Sức Khỏe Tâm Thần Quốc Gia ở Mỹ (the National Institute of Mental Health), mỗi năm, 6.7% dân số trưởng thành ở Mỹ trải qua một giai đoạn trầm cảm chủ yếu. Những ai không thuộc nhóm này hầu như không thể hiểu những gì họ đã thực sự trải qua.

Các thông tin sai lệch đến từ sự thiếu nhận thức và giáo dục về bệnh tâm thần cũng như sự thiếu chính xác trên các phương tiện truyền thông. Tôi (tác giả) hy vọng rằng những điều dưới đây có thể giúp làm rõ một vài lầm tưởng về trầm cảm và đưa ra ví dụ về những điều không nên nói với người bị trầm cảm.

1.Trầm cảm không chỉ là buồn.

Trong cuộc sống, ai cũng buồn nhưng không phải ai cũng trải qua một giai đoạn trầm cảm lâm sàng.

Là một căn bệnh phổ biến của não bộ, trầm cảm không chỉ là buồn mà còn ảnh hưởng đến từng khía cạnh đời sống của người mắc phải. Ngoài ra, trầm cảm còn có thể là một căn bệnh suy nhược và nguyên nhân chính dẫn đến tự sát.

Khi một người rơi vào trầm cảm, ngay cả việc đơn giản như đi tắm dường như cũng trở nên khó khăn với họ, tương tác xã hội cũng như vậy. Họ thường sẽ có cái nhìn méo mó về bản thân và từ đó dẫn đến việc coi những người xung quanh và cả thế giới là kẻ thù, trong đó có cả gia đình và bạn bè họ.

Xét về mặt lí trí, họ có thể biết, rằng họ được yêu thương và thế giới không “chống lại” họ. Tuy nhiên, khả năng hiểu biết và sự lập luận đóng vai trò nhỏ trong bệnh trầm cảm.

Chính cảm giác mặc cảm tội lỗi không thể giải thích được, sự bất lực và tuyệt vọng sâu sắc mới đóng vai trò chủ yếu. Đôi khi, họ có cảm giác buồn, đôi khi không có cảm giác gì cả – chỉ là một sự nặng nề, tê liệt, với viễn cảnh mọi điều từng có thể trở nên tốt đẹp dường như là một điều không thể nữa.

2.Trầm cảm không phải là yếu đuối.

Trầm cảm chắc chắn không liên quan gì đến điểm mạnh hay đặc điểm của một người, nó đơn giản là một căn bệnh như bệnh ung thư hay bất kì bệnh nào khác. Nó được hình thành bởi sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, sinh học, môi trường và nhiều yếu tố tâm lý mà nó vượt trên cả cảm xúc.

“‘Can đảm’ và ‘Quyết đoán’ là những từ thường dùng để mô tả bệnh nhân ung thư. Những người mắc bệnh tâm thần cũng xứng đáng với những lời tôn trọng như vậy.” – Theo trang web Make It OK, một chiến dịch nhằm giảm kỳ thị bằng cách khuyến khích mọi người trò chuyện cởi mở hơn về bệnh tâm thần. Ngoài ra, trang web còn cung cấp thông tin giáo dục xoay quanh bệnh tâm thần và hướng tới mục tiêu làm rõ những lầm tưởng do nhận thức sai lầm gây nên.

Khi ai đó có vấn đề về tim mạch, bạn sẽ không nói với họ câu “cứ suy nghĩ tích cực thì sẽ tránh được chứng phình động mạnh tiếp theo thôi!”. Những câu nói như “đừng buồn nữa” hay bất kì câu nào có nội dung tương tự sẽ tạo nên sự kì thị, phân biệt đối xử, và sự phổ biến của trầm cảm cùng các bệnh tâm thần không được chữa trị khác.

Quy tắc chung: Những điều bạn không nói với người bị bệnh tim thì cũng đừng nói với người bị trầm cảm.

3.Trầm cảm không phải là “vấn đề của các nước thuộc Thế giới Thứ nhất” (tức là không phải chỉ riêng là vấn đề của các nước phát triển và công nghiệp hoá mà thôi)

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 350 triệu người trên toàn thế giới mắc chứng trầm cảm. Chiếm khoảng 5% dân số thế giới. Ở các quốc gia đang phát triển, 20% đến 40% phụ nữ trải qua trầm cảm sau sinh – tỷ lệ này gần gấp đôi so với các nước công nghiệp.

Số lượng người nhận ra và báo cáo các triệu chứng hay được chẩn đoán một cách chính xác bởi chuyên gia sức khỏe tinh thần có thể sẽ khác nhau ở những nền văn hóa khác nhau, nhưng những ai thực sự có nguy cơ mắc rối loạn trầm cảm không bị quyết định bởi quốc gia hay ngoại hình, dân tộc, tuổi tác, kinh tế xã hội, địa vị xã hội, tôn giáo, nghề nghiệp hay học vấn.

Trầm cảm không có gì khác biệt với các bệnh lý khác. Ý kiến rằng tình huống bên ngoài là yếu tố duy nhất đóng góp vào sự phát triển của bệnh liên quan đến não bộ như trầm cảm đã coi nhẹ các yếu tố như gen, sinh học và những yếu tố khác.

Quy tắc chung: nghiên cứu các số liệu thống kê trước khi lan truyền những thông tin sai lệch

4.Trầm cảm, không phải thuốc, giết chết sự sáng tạo.

Một quan niệm sai lầm phổ biến được đưa ra trong cộng đồng sáng tạo là để sáng tạo, người ta phải chịu đựng, vì vậy đã xuất hiện thần thoại về “nghệ sĩ bị tra tấn”. Mặc dù đúng là một vài tác phẩm nghệ thuật xuất sắc được ra đời từ sự đau khổ, nhưng có sự khác biệt giữa việc được truyền cảm hứng khi vượt qua nghịch cảnh và cần chịu đựng đau khổ để sáng tạo thành công.

Kathryn Graddy, giáo sư kinh tế tại Đại học Brandeis, người đã nghiên cứu về ảnh hưởng của tang chế lên sự sáng tạo bằng cách xem những bức tranh được vẽ 2 năm sau cái chết của người thân yêu của nghệ sĩ cho biết “Bạn không phải chịu đau khổ (để sáng tạo), thật ra, như thế có thể tạo ra một tác phẩm không tốt”. Kết quả cho thấy những nghệ sĩ không tạo ra những tác phẩm tốt nhất khi đau khổ, những tác phẩm này được bán với giá thấp tại các buổi đấu giá. Kết luận của Graddy phù hợp với các tài liệu tâm lý liên quan đến cảm xúc và sự sáng tạo.

Việc một người phải chịu đựng đau khổ về mặt cảm xúc và tránh điều trị để có thể sáng tạo không những vô lý và còn có thể nguy hiểm nếu ai đó dừng việc điều trị vì điều đó.

5.Thuốc chống trầm cảm không “biến bạn thành thây ma”

Thuốc chống trầm cảm không “lấy đi nhân cách của bạn” hay “biến bạn thành thây ma”. Giống như những loại thuốc khác, thuốc chống trầm cảm cũng đi kèm với những tác dụng phụ và có thể mất một vài lần thử để tìm ra loại thuốc phù hợp với cơ thể độc đáo của một người.

Mặc dù với sự tiến bộ vượt bật trong công nghệ, chúng ta đã tiến một bước dài trong việc phát triển các loại thuốc hiệu quả mới nhưng nhiều loại trong số chúng vẫn có tác dụng phụ tối thiểu. Bên cạnh đó, trầm cảm không phải lúc nào cũng cần dùng thuốc mà còn có nhiều phương pháp điều trị khác. Tuy nhiên, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, đặc biệt khi ai đó có khuynh hướng tự sát, thuốc là vị cứu tinh cần thiết. Vì vậy, trước khi nói với ai đó “tránh xa thuốc”, hãy nhớ rằng bạn có thể đang yêu cầu họ đẩy tính mạng của mình đến bờ vực nguy hiểm.

6.Thuốc chống trầm cảm không gây nghiện

Không giống như thuốc chống lo âu hay thuốc ngủ, thuốc chống trầm cảm không gây nghiện. Chúng không tạo cảm giác thèm muốn khi dừng thuốc hay phải tăng liều lượng để đạt được hiệu quả mong muốn. Hệ quả có thể xảy ra khi ai đó đột ngột dừng thuốc là phản ứng sinh lý của cơ thể, tương tự như khi bệnh nhân tiểu đường đột ngột dừng sử dụng insulin. Đó là lý do tại sao các bác sĩ khuyến nghị nên giảm liều lượng từ từ thay vì ngừng ngay lập tức.

Thuốc chống trầm cảm và các loại thuốc khác có được kê đơn quá mức ở nước ta (đất nước của tác giả) không? Có. Tuy nhiên, điều này không phủ nhận tất cả những sinh mạng mà họ đã cứu được. Không phải ai bắt đầu chế độ dùng thuốc cũng cần tiếp tục lâu dài, nhưng nếu nó cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ tự tử, tại sao lại không tiếp tục nếu cần?

Quy tắc chung: Nếu bạn không có tất cả các dữ kiện, hãy từ chối đưa ra lời khuyên không cần thiết.

Chúng ta có thể làm gì?

Đơn giản, hãy có trách nhiệm với lời nói, học hỏi thực tế đang diễn ra, tự giáo dục bản thân và người khác, chúng ta đang có những bước tiến cần thiết để thay đổi cách bệnh tâm thần được nhìn nhận và điều trị trong đất nước của mình và những nước khác. Một lần nữa, hãy nhớ rằng trầm cảm không có sự khác biệt và có thể ảnh hưởng đến bất kì ai bất kì lúc nào, bao gồm những người chúng ta yêu thương. Chúng ta cần biết được rằng kỳ thị và phân biệt đã là quá khứ.

Dịch bởi: Lê Thị Thuỳ Dung (dung.le@nucuoitraitim.com)- Cộng tác viên NCTT.
Biên tập: Th.S Trần Thị Uyên Phượng

22Sep, 2020

PHƯƠNG PHÁP PHÒNG NGỪA STRESS

Bài viết sau đây có đề cập đến một số phương pháp có thể giúp cân bằng cuộc sống, giúp phòng ngừa và giảm thiểu stress/ căng thẳng:

Thường xuyên rèn luyện kỹ năng cá nhân và trau dồi thêm kỹ năng và kiến thức nghiệp vụ chuyên môn: giúp bạn tăng thêm sự tự tin trong từng việc mình làm và bình tĩnh hơn trong lúc giải quyết những vấn đề đang có.
Thực hành và phát huy tư duy tích cực: tập trung vào những suy nghĩ tích cực và những việc mà bản thân đã đạt được dù là những việc nhỏ, thay vì suy nghĩ về những việc chưa/không đạt được và cảm thấy tiêu cực. Biết ơn những gì mình có và dành thời gian cảm nhận hạnh phúc khi có nó, thay vì nghĩ về những gì mình không có và cảm thấy buồn khổ.
Quản lý thời gian: bằng cách sắp xếp thứ tự ưu tiên các việc cần làm và đưa ra khung thời gian cần hoàn thành cho từng việc một. Việc cần và quan trọng và cấp thiết thì làm trước; ngược lại, những việc chưa cần, chưa cấp thiết và ít quan trọng hơn thì làm sau.
Tập thể dục thể thao (tối thiểu 30 phút/ngày): Tập thể dục không chỉ giúp trau dồi sức khoẻ mà còn giúp tâm trí thoải mái và minh mẫn hơn. Bên cạnh đó, giúp giải toả các hóc-môn gây căng thẳng đang có trong cơ thể và nâng cao chất lượng giấc ngủ.
Dành thời gian cho những sở thích cá nhân và phát triển sở thích: hãy dành cho bản thân một khoảng thời gian nhất định trong ngày, trong tháng, trong năm để duy trì và theo đuổi những sở thích của bản thân. Nếu không thể thực hiện được một cách triệt để như mong muốn, thì ít nhất cũng thực hiện ở một mức cơ bản nhất và nhỏ nhất. Đừng phớt lờ đi sở thích của bản thân vì chúng giúp bạn tăng thêm cảm giác vui vẻ, thoải mái ở trong ngày và giúp bạn cảm giác mình có mục tiêu sống và cuộc sống càng thêm ý nghĩa.

Thực hành thiền, yoga, Spa: các hoạt động này giúp bạn thư giãn, cân bằng bình an nội tại và ngăn ngừa căng thẳng tốt. Đây là một trong những cách thể hiện sự quan tâm và yêu thương chính bản thân mình.
Nghe nhạc nhẹ để thư giãn giữa giờ: nhạc nhẹ, nhạc không lời giúp thư giãn rất tốt. Mỗi ngày dành khoảng 3-5 phút nghe nhạc, hoặc giữa giờ nghỉ giải lao nếu thể hãy nghe một đoạn nhạc ngắn để giúp não bộ được thả lõng và thư giãn. Có thể bạn sẽ thấy “tôi quá bận, giờ đâu mà nghe nhạc”, sự thật là nếu bạn dành ra 3-5 phút thư giãn, hiệu quả công việc sau đó sẽ tốt hơn và sự tập trung cũng tốt hơn.
Vệ sinh giấc ngủ và sắp xếp thời gian để có thể ngủ đủ 6-8 giờ/ngày: giấc ngủ hết sức quan trọng vì nó giúp bạn lấy lại sự cân bằng và cho cơ thể được nghỉ ngơi sau một ngày dài làm việc. Việc ngủ đủ giấc giúp giảm những cảm xúc tiêu cực trong ngày và tăng khả năng tư duy, tập trung và tăng khả năng xử lý công việc.

Nhận thức rõ hơn về những vấn đề hiện tại: viết ra những vấn đề đang có, sắp xếp thứ tự về mức độ nghiêm trọng của từng vấn đề, lên kế hoạch từng bước để giải quyết vấn đề và liệt kê các nguồn lực có thể có để giúp giải quyết vấn đề được tối ưu nhất. Nhớ là, hãy tập trung vào việc tìm nguồn lực và cách thức giải quyết vấn đề chứ không phải tập trung vào khó khăn của vấn đề để thấy bế tắc và căng thẳng. Và, đôi khi, buông bỏ những gì không quan trọng và không cấp thiết cũng là một cách tốt để giúp giữ sức cho những vấn đề quan trọng và cần theo đuổi nhiều hơn.

Nâng cao khả năng quản lý những vấn đề trong cuộc sống: hãy lập kế hoạch và mục tiêu cho bản thân mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng, mỗi năm và mỗi 5 năm. Ghi lại những kinh nghiệm đã có và học hỏi từ đó, ngoài ra, phân tích vấn đề càng chi tiết càng tốt. Ngẫm xem bản thân bạn hay gặp vấn đề gì trong cuộc sống: tài chính, mối quan hệ, công việc, việc học, giải quyết xung đột,..v..vv. Sau đó, hãy tìm đọc những nguồn tài liệu liên quan, tìm tới những bậc cao nhân có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực đó hoặc tham gia các lớp/chương trình đào tào ngắn hạn giúp bạn hiểu và biết cách giải quyết chúng cách tối ưu hơn những cách hiện có.

Học, trau dồi và phát triển kỹ năng giải quyết xung đột: Trong cuộc sống hiện đại, ngoài những áp lực do công việc và những đòi hỏi sự phát triển bản thân không ngừng có thể khiến chúng ta thích nghi không kịp và gây căng thẳng, thì việc có nhiều xung đột (xung đột nội tâm, xung đột trong các mối tương quan và các mối quan hệ) không được giải quyết cũng sẽ góp phần tăng thêm stress. Bạn có thể dành cho bản thân một khoảng thời gian để lắng nghe chính mình và ghi xuống những gì liên quan sự xung đột đó và trả lời các câu hỏi sau: điều gì khởi nguồn sự xung đột đó? cách thức mà bạn thường sử dụng để giải quyết xung đột là gì? hiệu quả như thế nào? những hạn chế trong cách xử lý của bạn? có hậu quả nào đáng tiếc xảy ra hay không? bài học kinh nghiệm là gì?,.v..v… Bạn cũng có thể dành thời gian học thêm các kỹ năng giải quyết xung đột từ các nhà chuyên môn trên các kênh Youtube, các khoá học, các hội thảo và chuyên đề có nội dung liên quan. Khi xung đột diễn ra thường xuyên ở mọi khía cạnh của cuộc sống (nội tâm, gia đình, công việc,…) và mức độ càng tăng cao thì bạn cần tìm đến sự hỗ trợ từ những người có chuyên môn: nhà tham vấn tâm lý, nhà trị liệu tâm lý,…

Viết nhật ký cảm xúc hàng ngày: Mỗi tối, bạn hãy dành 5-10 phút viết ra các cảm xúc bạn có trong ngày và sự kiện liên quan; viết ra những gì bạn cảm thấy hài lòng và biết ơn; viết ra những gì bạn học được từ những người xung quanh. Việc viết nhật ký mỗi ngày giúp bạn gọi tên cảm xúc của mình, hiểu hơn về bạn thân và giảm bớt những suy nghĩ luẩn quẩn ở trong đầu cũng như trút ra những gì không cần lưu giữ. Tuy nhiên, hãy đọc đi đọc lại những gì khiến bạn thấy vui và những bài học mà bạn học được và mỉm cười hài lòng với những gì đang có thay vì nghiền ngẫm những điều bạn cảm thấy đau khổ vì nó không hề có ích lợi mà chỉ khiến bạn thêm mệt mỏi và căng thẳng mà thôi.

Tìm đến sự hỗ trợ tinh thần hoặc dịch vụ tham vấn và trị liệu tâm lý: hãy tìm đến nhà tham vấn hay trị liệu tâm lý nếu như bạn cảm thấy bản thân có một trong những nhu cầu sau: muốn tìm thấy sự rõ ràng trong một số lĩnh vực trong cuộc sống; muốn giải quyết những xúc cảm phức tạp đã đang và thường có; muốn vượt qua một trải nghiệm đau thương; muốn loại bỏ những khuôn mẫu suy nghĩ tiêu cực; muốn học những phương pháp ứng phó mới đối với những tình huống khó khăn; muốn hiểu hơn bản thân trước những xung đột đang có; muốn học cách kiểm soát những cảm xúc tiêu cực đang chiếm đóng bạn và gây ảnh hưởng đến cuộc sống và hoạt động thường ngày của bạn; và muốn tập trung vào sự phát triển bản thân.
Giữ gìn và rèn luyện sức khỏe thể chất: ăn đủ 3 bữa/ngày và ăn những thức ăn giàu dinh dưỡng và tốt cho sức khoẻ; thường xuyên tập thể dục và ngủ đủ.

Chấp nhận bản thân với tất cả sức mạnh, nhược điểm, thành công và thất bại của mình: thường xuyên tự nhắc nhở bản thân rằng không ai là hoàn hảo và mỗi người sẽ được thiên phú một thế mạnh riêng thì sẽ giúp bạn thoải mái hơn. Càng so sánh bản thân với người khác sẽ càng khiến bạn thêm tiêu cực và mệt mỏi, căng thẳng.
Giữ liên hệ với một người bạn tâm đắc, một người bạn thân để có thể giãi bày tâm sự: chúng ta không thể sống mà không có sự kết nối với những người khác, và việc có một người bạn tâm giao để tâm sự là rất tốt. Khi bạn mệt mỏi, khó khăn, đau khổ,…hãy liên hệ với bạn thân của mình và tâm sự, hoặc chia sẻ với người thân, người có kinh nghiệm,…để được lắng nghe và được giải bày. Đây là một trong những cách tốt để giúp cho bản thân được cân bằng và ngăn ngừa những stress trong cuộc sống.

Hãy có hành động tích cực, xây dựng để đối phó với các nguồn gốc gây ra stress. Duy trì một cuộc sống xã hội ngoài những người cùng làm việc với mình: cần có các mối quan hệ đa dạng và phong phú và đó nên là những mối quan hệ tốt và tích cực.
Tham gia các hoạt động mang tính sáng tạo ngoài nơi làm việc.
Tham gia thực hiện những việc, hoạt động gần gũi với thiên nhiên.

Dấn thân vào những công việc có ý nghĩa và các hoạt động hướng tới cộng đồng: điều này sẽ giúp cho bản thân bạn cảm thấy hài lòng hơn với cuộc sống, cảm thấy bản thân mình có ích, kết nối được với nhiều người hơn, hiểu thêm nhiều khía cạnh trong cuộc sống, cảm nhận và lan toả được tính nhân văn và tình yêu thương liên đới.
Vận dụng phương pháp phân tích khoa học vào các vấn đề stress của cá nhân: bằng cách bắt đầu các câu hỏi: vì sao?, khi nào?, ở đâu?, với ai?, như thế nào? Liệt kê ra những nhân tố gây nên stress và tập trung vào những nhân tố gây stress mà mình có thể kiểm soát được để quản lý stress; thay vì, tập trung nghĩ về những nhân tố gây stress ngoài tầm kiểm soát của bản thân vì nó sẽ khiến bạn cảm thấy bất lực và stress nhiều thêm. Và, hãy lên kế hoạch cụ thể cho những thay đổi lớn lao trong cuộc sống và nhận biết giới hạn của mình để không khiến bản thân rơi vào “bẫy” của sự căng thẳng quá mức không đáng có. Biết chọn một việc ưu tiên để hoàn thành khi có nhiều việc một lúc.

Cải thiện kỹ năng giao tiếp và khả năng biểu đạt bản thân: thường xuyên chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc bắt đầu bằng “tôi cảm thấy…”, “tôi có suy nghĩ rằng….” thay vì tập trung nói về vấn đề mà thôi. Bên cạnh đó, khi chia sẻ suy nghĩ, cần rèn luyện để tăng cường thái độ, quan điểm tích cực nhiều hơn là thái độ, quan điểm tiêu cực. Tập suy nghĩ đa phương diện cho một vấn đề thay vì suy nghĩ một chiều và phiến diện.
Tự khen thưởng cho mình khi thành công trước một thử thách: Bạn có thể thưởng cho bản thân bằng cách mua cho mình một món đồ mà bạn đã thích từ lâu (một chiếc váy/áo, đồng hồ, túi xách,…) hay một bữa ăn ngon ở một nhà hàng dễ thương cùng những người mà bạn thương yêu, một chuyến đi chơi ngắn hạn hoặc dài hạn tuỳ theo điều kiện kinh tế cho phép, một buổi tối đi xem phim hay xem hoà nhạc, một món trang sức,… Việc tự khen thưởng cho bản thân là điều cần thiết và có cũng là cách mà bạn chăm sóc và trân trọng bản thân mình.

Th.S Tâm lý Lâm sàng và Y khoa Trần Thị Uyên Phượng

NỤ CƯỜI TRÁI TIM

NỤ CƯỜI TRÁI TIM

Yearly Archives: 2020